Η Σημαντικότητα της Ευρωπαϊκής Άμυνας και Ασφάλειας

Παρά το γεγονός ότι η άμυνα, η ασφάλεια και η προστασία της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) παραμένουν κατά κύριο λόγο εθνικές υποχρεώσεις, το ζήτημα της Ευρωπαϊκής Άμυνας και Ασφάλειας έχει αναδειχθεί σε κεντρικό θέμα στις συζητήσεις μεταξύ των ηγετών της Ε.Ε.

Αιτίες της Μεταβολής στο Αμυντικό Τοπίο

Η αποσταθεροποίηση της ευρωπαϊκής τάξης ασφάλειας οφείλεται κυρίως στην Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία προκάλεσε σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια στην περιοχή. Επίσης, η στρατηγική απόφαση των Η.Π.Α. να υποβαθμίσουν τη συμμετοχή τους στην αμυντική συμμαχία που διασφαλίζει την ειρήνη στην Ευρώπη για σχεδόν οκτώ δεκαετίες έχει επιτείνει την κρίση. Οι ηγέτες της Ευρώπης διαπιστώνουν ότι η οικονομική δύναμη της Ε.Ε. είναι insufficient για την αντιμετώπιση των εξωτερικών προκλήσεων ασφαλείας και των γεωπολιτικών εξελίξεων που επηρεάζουν τη γηραιά ήπειρο.

Στρατηγικές Πρωτοβουλίες της Ε.Ε.

Ανταποκρινόμενοι σε αυτές τις προκλήσεις, οι ηγέτες της Ε.Ε. ανέλαβαν σημαντικές πρωτοβουλίες για τη διαμόρφωση μιας κοινής Ευρωπαϊκής Άμυνας και Ασφάλειας. Αυτές περιλαμβάνουν την Στρατηγική Πυξίδα, την Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Στρατηγική στον τομέα της άμυνας, και τη Στρατηγική Ατζέντα 2024-2029, με αποκορύφωμα την έκδοση της Λευκής Βίβλου για την Άμυνα και το σχέδιο «ReArm Europe» ύψους 800 δισ. ευρώ για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης.

Σημαντικός ήταν ο ρόλος της Ελλάδας σε αυτές τις πρωτοβουλίες, επιβεβαιώνοντας πολλές εθνικές θέσεις. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ανέδειξε τη σημασία της Στρατηγικής Αυτονομίας της Ε.Ε. ώστε να καταστεί αξιόπιστος πάροχος ασφάλειας.

Ελληνικές Πρωτοβουλίες και Διεθνής Συνεργασία

Ο κ. Μητσοτάκης, σε συνεργασία με τον Πολωνό Πρωθυπουργό, κ. Τούσκ, απέστειλαν επιστολή στην κα. Φον ντερ Λάϊεν ζητώντας τη δημιουργία μιας κοινής «ΑΣΠΙΔΑΣ» για την αεράμυνα της Ευρώπης. Επιπλέον, υπήρξε συμφωνία για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Αμυντικού Ταμείου κατά τη διάρκεια της τελευταίας Συνόδου Κορυφής.

Λίγες ώρες πριν από την έκτακτη Σύνοδο της Ε.Ε., ο Έλληνας πρωθυπουργός ανέλαβε ηγετικό ρόλο, καλώντας τα κράτη που συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα να στηρίξουν τις προτάσεις για αύξηση των αμυντικών δαπανών της Ε.Ε., ώστε να ενισχυθεί η συλλογική ασφάλεια.

Αναγνώριση της Σημασίας της Ελλάδας

Η πρόσφατη απόφαση της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να επιλέξει την Ελλάδα ως μία από τις έδρες του GOVSATCOM, αναγνωρίζοντας την ως κόμβο ασφαλών δορυφορικών επικοινωνιών, αποτελεί ένδειξη της εμπιστοσύνης που απολαμβάνει η χώρα στο πεδίο της αμυντικής συνεργασίας. Αυτή η αναγνώριση ενισχύει τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας και αναδεικνύει τη συνεισφορά της στη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης.

Προκλήσεις και Προοπτικές της ΚΠΑΑ

Αναμφίβολα, οι τρέχουσες αποφάσεις αποσκοπούν στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, ωστόσο παραμένει ζωτική η ανάγκη να ενδυναμωθεί η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ). Τίθεται το ερώτημα αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες διαθέτουν μια σύγχρονη στρατηγική προκειμένου να προστατεύσουν την Ε.Ε. και τους πολίτες της από τις αναδυόμενες απειλές.

Η τηλεγραφική λήψη των αποφάσεων θα κριθεί με τον καιρό, καθώς οι εξελίξεις είναι συνεχείς και οι προκλήσεις αυτονόητες. Κρίνοντας από το παρελθόν, είναι φανερό ότι υπάρχει ακόμη μακρύς δρόμος για τον καθορισμό μιας αποτελεσματικής και ρεαλιστικής ΚΠΑΑ.

Διαφορετικές Αντιλήψεις της Ασφάλειας

Στην νέα Λευκή Βίβλο για την Άμυνα, διαφαίνεται στήριξη αποκλειστικά στη Ρωσία ως κυρίαρχη απειλή, αγνοώντας άλλες προκλήσεις που προκύπτουν από το νότο. Αυτές οι διαφορετικές αντιλήψεις μεταξύ των κρατών μελών σε θέματα ασφαλείας υπονομεύουν την ενότητα και την αλληλεγγύη στην Ε.Ε.

Σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα σχετικά με την ενεργοποίηση της ρήτρας αμοιβαίας συνδρομής, δημιουργούνται ουσιαστικά ερωτήματα για την ετοιμότητα και την αποτελεσματικότητα της ΚΠΑΑ.

Το Μέλλον για την Άμυνα και την Ασφάλεια της Ε.Ε.

Αν και οι προσπάθειες ενδυνάμωσης της Άμυνας είναι αισιόδοξες, η απαιτούμενη στρατηγική Αυτονομία της Ε.Ε. δεν μπορεί να κατοχυρωθεί χωρίς μια πιο συνεπή προσέγγιση στα αμυντικά ζητήματα. Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να αναλάβει πρωτοβουλίες που θα ενισχύσουν τη στρατηγική αυτονομία της Ε.Ε. και θα στηρίξουν τα εθνικά συμφέροντα της χώρας.

Η εποχή της ΚΠΑΑ αναδύεται, και η καταλυτική θέση της Ελλάδας μπορεί να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στο σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής ασφάλειας.